Inktbezetting aanpassen en controleren

Bij het opmaken van jouw drukbestand is het belangrijk de inktbezetting in de gaten te houden. Als de inktbezetting te hoog is wordt het drukwerk simpel gezegd te nat. Het papier kan de hoeveelheid inkt niet verwerken en kan dan gaan smetten. Dit zorgt voor vlekken, vegen of overzetten in het drukwerk. Een te lage inktbezetting kan er toe leiden dat de bedrukking niet zichtbaar is. Maar hoe controleer en wijzig je de inktbezetting eigenlijk? Wat betekent het begrip inktbezetting? Hieronder proberen we alles zo goed mogelijk voor je te omschrijven.

Wat is inktbezetting?

De betekenis van inktbezetting is de hoeveelheid inkt op één positie. De bezetting wordt berekend door de 4 drukkleuren Cyaan (blauw), magenta (roze), Yellow en Key (zwart) (CMYK) simpelweg bij elkaar op te tellen.

Voorbeeld: Wanneer je een kleursamenstelling maakt voor zuiver geel (CMYK 0, 0, 100, 0). Is de totale inktbezetting hiervan 100% (zie afbeelding 1). Wanneer je de kleur oranje maakt door 50% magenta toe te voegen (CMYK 0, 50, 100, 0), wordt de inktbezetting van de kleur oranje 150%.

Afbeelding 1

Gevolgen van een te hoge inktbezetting

De inktbezetting kan per product en productie verschillend zijn. Voor vellen offset producties (flyers en magazines) is dat maximaal 280%. Voor kranten (coldset rotatie) is dat lager, namelijk 240%. In sommige gevallen is dat zelfs 150%. Een aangeleverd drukbestand met een inktbezetting van bijvoorbeeld 300% kan vlekken en vegen veroorzaken en problemen geven op de pers.
Wij raden daarom altijd aan de maximale inktbezetting op te vragen bij onze medewerkers.

Een te hoge inktbezetting komt vaak voor bij donkere afbeeldingen. Dit komt doordat er in de foto niet alleen gebruik gemaakt wordt van zwart (key), maar ook van alle andere drukkleuren. Zo krijg je een opstapeling van kleuren die daarmee over de maximale inktbezetting heen gaan van 240% (coldset rotatie) of 280% (vellen offset).

Wij adviseren voor zwarte tekst om ‘gewoon’ 100% zwart (K) te gebruiken. Met 100% zwart krijg je mooie strakke teksten.

Hoe controleer ik mijn inktbezetting

In vrijwel alle grafische programma’s (Adobe InDesign, Illustrator en Photoshop) kan je de inktbezetting meten om op de gewenste positie met de pipet er op te klikken. Het werken met de pipet is enkel handig wanneer je een steekproef uitvoert.
Een volledig bestand controleren kan namelijk makkelijker.

Je kan namelijk via Adobe Acrobat Pro (niet te verwarren met Adobe reader) je volledige bestand laten controleren. Adobe Acrobat Pro laat vervolgens op de specifieke positie zien waar de inktbezetting te hoog is. Aan de hand van deze bevindingen kun je gericht handelen om het bestand van de juiste inktbezetting te voorzien.

Teksten en illustraties kun je eenvoudig wijzigen naar de juiste inktbezetting. Mits je het op de juiste manier opmaakt natuurlijk (in Adobe InDesign). Bij foto’s is dat een ander verhaal omdat je te maken hebt met pixels. Je kunt de inktbezetting beïnvloeden door de foto lichter te maken. Maar een veel makkelijkere manier in Adobe Photoshop is de maximale inktbezetting instellen.
Zo laat je Photoshop voor jou het werk doen.

Hieronder leggen wij uit hoe je de handelingen in Adobe Acrobat Pro en Adobe Photoshop verricht. Succes!

Inktbezetting controleren in Adobe Acrobat Pro

Het controleren van inktbezetting via Adobe Acrobat Pro is niet erg lastig. Je moet alleen weten welk gereedschap je moet gebruiken uit het programma. De enige fout die gemaakt kan worden is dat men toch de verwarring maakt met Adobe reader.

De stappen hieronder zijn gebaseerd op de meest recente versie van Adobe Acrobat pro (Februari 2023).

Adobe Acrobat Pro

Open je bestand in Adobe Acrobat Pro
Dit is geen lastige stap en heeft daarom ook geen extra informatie nodig.
Open uitvoervoorbeeld
Wanneer je het bestand geopend hebt, zie je rechts verschillende gereedschappen staan.
Via Afdrukproductie > Uitvoervoorbeeld kun je de tool openen. Het is ook mogelijk om de tool te openen via de zoekbalk (zoekhulpmiddelen) en dan Uitvoervoorbeeld in te typen.
Uitvoervoorbeeld instellen
Het venster dat via de vorige stap te voorschijn is gekomen stel je als volgt in: Verander het kopje “Voorbeeld” naar “Scheidingen” (Zie afbeelding 2).
Het controleren kan beginnen
Om je bestand te controleren vink je onderaan het vakje “Totale dekking gebied” aan en pas je de maximale inktbezetting aan naar de gewenste bezetting. Bijvoorbeeld voor kranten 240% (Zie afbeelding 2). Wanneer je dat gedaan hebt zul je zien dat alle plaatsen waar de inktbezetting te hoog is, gekleurd zullen oplichten (in ons geval fluoriserend groen). Je kunt ook de inktbezetting meten door met je muis (cursor) over een gewenste positie heen te gaan. Je zult direct zien dat in Uitvoervoorbeeld de gemeten inktwaarden worden weergegeven. Zie hiervoor opnieuw afbeelding 2.

Afbeelding 2

Inktbezetting wijzigen in Adobe Photoshop

Een bestand van de juiste inktbezetting voorzien in Adobe Photoshop is erg eenvoudig. Je kunt namelijk een gepast kleurenprofiel maken. Zo voorkom je dat je een te hoge inktbezetting gebruikt.

De stappen hieronder zijn gebaseerd op de meest recente versie van Adobe Photoshop (Februari 2023).

Adobe Photoshop

Open je bestand met een te hoge inktbezetting in Photoshop
Om goed te zien wat de functie doet, is het handig om wel een bestand te gebruiken waarvan de inktbezetting te hoog is.
Kleurinstellingen in Photoshop
Ga vervolgens naar Bewerken > Kleurinstellingen. Je kunt ook gebruik maken van de sneltoets combinatie Shift + Cmd + K.
Wijzigen naar optie Aangepast CMYK
Wanneer het veld kleurinstellingen geopend is, selecteer je bij CMYK de optie “Aangepast CMYK” aan (zie afbeelding 3).
Wijzig de instelling naar jouw gewenste inkt limiet
In het veld Aangepast CMYK dat nu verschijnt zie je onder de kop “Kleurscheidingsoptie’s”, “Limiet zwarte inkt” en daar onder “Totale inktlimiet” staan. Bij Limiet zwarte inkt vul je 100% in. Wat je bij Totale inktlimiet invult is afhankelijk van jouw eindproduct. Voor kranten (coldset roatie) is dat 240% en voor vellen offset is dat 280%. Klik dan op OK.

LET OP: je bent nu nog niet klaar. De volgende stap is erg belangrijk
Wijzig de kleurmodus
De kleurmodus moeten nog gewijzigd worden, omdat de kleurinstelling die je zojuist hebt ingesteld anders niet wordt gebruikt. Dit doe je door de kleurmodus te wijzigen naar CMYK. Wanneer de kleurmodus al op CMYK staat moet je hem nog steeds veranderen. Verander de kleurmodus eerst naar RGB en vervolgens weer terug naar CMYK. Hieronder leggen we uit waarom. Je wijzig de kleurmodus door op Afbeelding > Modus > CMYK-kleur (of RGB-kleur) te klikken. Staat hij al op CMYK-kleur, dan zet je hem in RGB-kleur en vervolgens weer terug in CMYK. Als je dit niet doet wijzigt Photoshop de kleurinstelling niet. Door van kleurmodes te veranderen wijzigt hij de instellingen. Ander gebruikt hij de oude en dat zou betekenen dat er niks verandert aan het bestand.
Sla je bestand op als JPG, TIFF of PDF
Ga voor de laatste stap naar Bestand > Opslaan als (of sneltoets combinatie Shift + Cmd + S). Kies bij indeling voor de gewenste bestandsvorm. Let op: bij het aanmaken van het kleurenprofiel worden de kleuren van je bestanden automatisch omgezet naar het ingestelde inkt limiet. Dit kan een resultaat opleveren dat je niet had verwacht en/of dat zelfs niet gewenst is. Controleer daarom altijd nogmaals het eindresultaat.

Afbeelding 3

Afbeelding 4